Darmowa dostawa już od 299 zł!

Kategorie bloga
Nowości w sklepie doti doti
Plakat Koparka Gąsienicowa
Plakat Koparka Gąsienicowa
79,00 zł
Plakat Japoński Sen
Plakat Japoński Sen
79,00 zł
Plakat Egzotyczna Historia
Plakat Egzotyczna Historia
79,00 zł
Plakat Deszczowy Las
Plakat Deszczowy Las
79,00 zł
Plakat Mrówka
Plakat Mrówka
79,00 zł
Plakat Szerokiej Drogi
Plakat Szerokiej Drogi
79,00 zł
Plakat Moja Kamienica
Plakat Moja Kamienica
79,00 zł
Plakat Drzemka Niedźwiadka
Plakat Drzemka Niedźwiadka
99,00 zł
Integracja sensoryczna – czym jest i dlaczego jest tak istotna dla rozwoju dziecka?
Integracja sensoryczna – czym jest i dlaczego jest tak istotna dla rozwoju dziecka?

Integracja sensoryczna – czym jest i dlaczego jest tak istotna dla rozwoju dziecka?

Integracja sensoryczna - co to takiego?

Integracja sensoryczna stała się od jakiegoś czasu niezwykle rozpowszechnionym pojęciem. Z historii wiemy, iż termin ten po raz pierwszy pojawił się w 1902 roku w książce angielskiego lekarza Sir Charlesa Scotta Scheringtona. Znaczenie nadała mu amerykańska profesor pedagogiki, pedagogiki specjalnej i terapii zajęciowej Jean Ayres. Według niej integracja sensoryczna jest procesem, podczas którego następuje organizacja (uporządkowanie) wrażeń, tak by mogły one być wykorzystywane w celowym działaniu.

Za swą wieloletnią pracę i osiągnięcia z zakresu integracji sensorycznej Jean Ayres została uhonorowana wieloma odznaczeniami, a materiały, które stworzyła są wciąż wykorzystywane na kursach terapeutów SI na całym świecie.

Obecnie pojęcie integracja sensoryczna często określamy skrótowo jako SI (ang. sensory integration). Ten proces przetwarzania w mózgu informacji uprzednio odbieranych przez zmysły dotyczy każdego z nas, a informacje mogą pochodzić zarówno z naszego ciała, jak i z otoczenia. Po przetworzeniu w mózgu wykorzystywane są w naszym codziennym życiu.


Integracja sensoryczna a zaburzenia SI

Zdarza się, że słysząc „integracja sensoryczna” kojarzymy ten termin z czymś niepokojącym. Owszem, u niektórych dzieci (a także osób dorosłych) integracja sensoryczna nie przebiega prawidłowo. Do takiej sytuacji dochodzi, gdy układ nerwowy niewłaściwie przetwarza bodźce zmysłowe i mówimy wówczas o zaburzeniach SI. Objawy, które mogą o tym świadczyć to m.in. obniżony poziom koordynacji ruchowej, opóźniony rozwój mowy czy trudności w koncentracji.

Każdy niepokojący symptom powinien być dla opiekuna sygnałem do wzmożonej czujności i ewentualnej konsultacji ze specjalistą integracji sensorycznej. Należy jednak podkreślić, że integracja sensoryczna, w przeciwieństwie do zaburzeń SI, to proces naturalny, który dotyczy każdego człowieka.


Co ma pilot odrzutowca do... SI?

W książce „Sensoryczne Niemowlę” Aleksandra Charęzińska używa niekonwencjonalnego zestawienia. Porównuje integrację sensoryczną z... kabiną pilotów odrzutowca. Na ekranach kontrolnych piloci widzą mnóstwo migających lampek, kontrolek i otrzymują komunikaty z wieży kontroli lotów. Ktoś, kto nigdy nie został przeszkolony na pilota odrzutowca nic z tego nie zrozumie, ale wyszkolony pilot tak.

Podobnie jest ze zmysłami i ciałem. Ze świata zewnętrznego otrzymujemy mnóstwo informacji, które nasz mózg odbiera dzięki receptorom zmysłów. Tak, jak załoga odrzutowca, odczytuje, przetwarza i wyciąga wnioski z informacji, tak (...) integracja sensoryczna pozwala zyskać spójny obraz tego, co dzieje się z ciałem i jego otoczeniem.


Ile zmysłów ma człowiek?

Z pewnością każdy z nas słyszał kiedyś powiedzenie „szósty zmysł”, które rozumiemy jako zdolności nadnaturalne (powstał nawet film o tym tytule). Tymczasem potocznie przekonanie, że mamy jedynie pięć zmysłów jest błędem.

W rzeczywistości ludzki mózg „zbiera” informacje z wnętrza ciała i z otoczenia z pomocą aż ośmiu zmysłów. Są to:
1. dotyk,
2. równowaga,
3. propriocepcja,
4. słuch,
5. węch,
6. smak,
7. wzrok,
8. interocepcja (czucie trzewne).

Ten ostatni zmysł, jak nazwa wskazuje, odnosi się do odczuć powstałych w narządach wewnętrznych i jest wciąż poznawany przez naukowców. Stąd w wielu publikacjach na temat SI wciąż można spotkać się z informacją, że człowiek posiada 7 zmysłów.


Dlaczego prawidłowa integracja sensoryczna jest taka ważna?

Według dr Jean Ayres integracja sensoryczna u każdego człowieka to naturalny proces, który przebiega etapami. Dziecko kolejno nabiera nowych umiejętności, które stanowią podstawę rozwoju następnych. Jeśli na którymś z etapów dziecko nie rozwinie odpowiednich umiejętności, wówczas pojawią się zaburzenia w jego umiejętnościach bądź zachowaniu.

Wnioski są dość oczywiste - współdziałanie zmysłów jest podstawą prawidłowego funkcjonowania człowieka.


Zmysły według Marii Montessori

Czego nie ma w zmysłach, tego nie ma później w umyśle - mówiła Maria Montessori. Po ponad stu pięćdziesięciu latach od narodzin słynnej włoskiej lekarki i pedagog jej słowa są wciąż aktualne. Wprawdzie wiemy więcej o budowie mózgu człowieka i o tym, jak przebiega proces nauki, a jednak wciąż korzystamy z zasobów stworzonych przez Montessori. Nic dziwnego, bo o rozwoju małego człowieka słynna pedagog wiedziała naprawdę dużo. I, co ważne, wykorzystywała tę wiedzę w praktyce osiągając niemal spektakularne sukcesy wychowawcze.

Sposób uczenia się przez dziecko Maria Montessori nazwała „absorbującym umysłem”. To niezwykła umiejętność dziecięcego umysłu (od narodzin do 6 roku życia) do nieustannego wchłaniania, absorbowania informacji z otoczenia. W przeciwieństwie do dorosłego, dziecko robi to w sposób nieświadomy i natychmiastowy.

W podejściu montessoriańskim poznawanie zmysłowe i dział sensoryka odgrywają kluczową rolę. Pierwszymi obiektami, które proponuje się niemowlętom (od 3 tygodnia życia) są tak zwane mobile – wiszące karuzele, które stymulują zmysł wzroku. Maluch potrzebuje doświadczeń sensorycznych, aby sto miliardów jego neuronów rosło w siłę. Należy pamiętać, że niemowlę lepiej odróżnia czerń i biel niż inne kolory i że lubi proste kontrastowe obrazy.

Włoska pedagog stworzyła szereg materiałów sensorycznych czyli pomocy rozwojowych do kształcenia zmysłów. Wśród nich należy wspomnieć kolorowe tabliczki, tabliczki dotykowe, puszki szmerowe czy butelki zapachowe. Pomoce te służą nie tylko uwrażliwianiu zmysłów, ale spełniają również inne funkcje. Pracując z nimi dziecko ćwiczy koncentrację, umiejętność podejmowania decyzji, doświadcza działania ukierunkowanego na konkretny cel.


Co mogę robić, aby wspierać rozwój zmysłów dziecka?

Niezależnie od tego, czy stosujemy metodę Montessori w pracy z dzieckiem, wykorzystujemy jej elementy, czy podążamy zupełnie inną ścieżką wychowania, możemy wspierać rozwój zmysłów dziecka. Integracja sensoryczna to proces i jako opiekunowie mamy wpływ na jego prawidłowy przebieg.

Nie wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że odpowiednio i systematycznie wykonywane czynności codzienne i zwykła, ale dobrze ukierunkowana zabawa dziecka lub z dzieckiem są najwłaściwszą i najprostszą formą terapii SI. Dają one możliwości właściwie rozwijać współpracę (integrację) wszystkich zmysłów, mogą nie dopuścić do rozwoju zaburzeń lub wyrównać istniejące zaburzenia.

Wiemy zatem, że możemy stwarzać odpowiednie warunki do rozwoju dziecka, jednak co właściwie znaczy „dobrze ukierunkowana zabawa”? O tym już niebawem. W kolejnym artykule zaproponuję konkretne aktywności i zabawy, które możemy proponować dzieciom, by wspierać rozwój integracji sensorycznej.

...

Bibliografia:

Charęzińska A, Szulc J. (2019), Sensoryczne niemowlę, Wydawnictwo Mamania

Głodzik B. (2017), Otwarte okna dziecięcych możliwości, Wydawnictwo Przecinek

Borkowska M, Wagh K. (2011), Integracja sensoryczna na co dzień, Wydawnictwo Lekarskie PZWL

Poussin Ch. (2016), Metoda Montessori do trzeciego roku życia, Wydawnictwo RM

Zdjęcie: Freepik.com

...

Autor:

Martyna Wojtkowska, pedagog

Absolwentka studiów Edukacji Początkowej na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego, trenerka zajęć Smyko-multisensoryka®, była nauczycielka Montessori w przedszkolu i szkole podstawowej, mama pięcioletniej Łucji.

 

do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper.pl