Ząbkowanie niemowląt. Jak ulżyć dziecku?

Ząbkowanie u niemowlaka to jeden z kolejnych etapów w rozwoju dziecka, który przygotowuje go do wykonywania bardziej skomplikowanych czynności: odgryzania, gryzienia i żucia. Bywa, że ma ono dość gwałtowny przebieg i jest wyzwaniem dla opiekunów, którzy nie wiedzą jak ulżyć dziecku, które niewątpliwie odczuwa spory dyskomfort.

Kiedy pojawiają się pierwsze zęby u niemowlaka?

Wielu rodziców zastanawia się, kiedy zaczyna się ząbkowanie u niemowląt. Tak naprawdę zawiązki zębów: mlecznych i stałych pojawiają się już w życiu prenatalnym. Zdarza się w nielicznych przypadkach, że dzieci rodzą się zębami natalnymi, które usuwane są po porodzie.

U większości niemowlaków proces wybijania się zębów tak zwanych mlecznych rozpoczyna się w pierwszym roku życia. Ważne, by o higienę zębów dbać jeszcze zanim się one pojawią. Możemy to robić za pomocą gazy zanurzonej w wodzie lub specjalnych nakładek na palec służących do oczyszczania dziąseł niemowlaka.

Pojawianie się pierwszych mleczaków jest sprawą zupełnie indywidualną, podobnie jak przebieg samego ząbkowania. Pierwsze ząbki, zazwyczaj dolne siekacze, pojawiają się w pierwszym półroczu życia dziecka – około piątego, szóstego miesiąca życia.

Kalendarz ząbkowania

Tempo pojawiania się kolejnych zębów mlecznych jest sprawą indywidualną i często ma podłoże dziedziczne.

Standardowo komplet zębów mlecznych (20) powinien pojawić się mniej więcej do 31. miesiąca życia. W kolejności wyżynają się siekacze (dolne i górne jedynki) 4–7. miesiąc, dolne i górne dwójki 8–12. miesiąc, następnie dolne pierwsze trzonowe i górne pierwsze trzonowe (czwórki) 12–16. miesiąc, dolne i górne kły (trójki) 15–24. miesiąc oraz dolne i górne drugie trzonowe (piątki) 21–31. miesiąc.

Objawy ząbkowania u niemowląt

Jak rozpoznać ząbkowanie u dzieci? Objawy tego, że w organizmie dziecka rozpoczął się intensywny proces ząbkowania, pojawiają się zanim zauważymy pierwszy przebijający się ząb. Dziecko zaczyna się nadmiernie ślinić, staje się marudniejsze bez poważniejszej przyczyny. Dodatkowo w trakcie higieny jamy ustnej możemy zauważyć, że dziąsła stają się rozpulchnione i z intensywnie różowych nabierają jaśniejszego koloru.

Kolejnym symptomem tego, że dziecko ząbkuje, jest silna potrzeba wkładania wszelkich napotkanych przedmiotów, zabawek, kocyków do buzi. Dziecko wkłada również własne dłonie, próbuje je przygryzać, w ten sposób próbuje samo złagodzić swędzenie dziąseł i ich bolesność. Bywa też tak, że ząbkowaniu towarzyszy podwyższona temperatura ciała, osłabiony apetyt, a nawet biegunka niewiadomego pochodzenia.

Wszystkie opisane wyżej objawy mają indywidualne natężenie, a czas ich występowania zależy od dziecka.

Jak ulżyć ząbkującemu dziecku, czyli sposoby na ból

Ząbkowanie to proces, który może trwać z różnym nasileniem. U dzieci, które szczególnie dotkliwie odczuwają pojawienie się zębów mlecznych, możemy wprowadzić szereg działań, które złagodzą te skutki.

Jak zatem pomóc dziecku podczas ząbkowania? Jeśli dziecko nadmiernie się ślini, możemy zabezpieczyć je śliniakiem. Jednocześnie pamiętajmy o regularnym uzupełnianiu płynów i w miarę możliwości osuszajmy okolice ust, by uniknąć podrażnienia skóry.

Skuteczne jest masowanie dziąseł dziecka specjalnymi gryzakami, szczoteczką sylikonową lub nakładką na palec z wypustkami. Przy doborze gryzaków należy zwrócić uwagę na ich rozmiar i twardość. Najlepiej sprawdzą się gryzaki niezbyt twarde, lekkie, które dziecku będzie łatwo włożyć do buzi na wysokości zębów trzonowych. Wiele dostępnych gryzaków jest zbyt dużych lub zbyt grubych by dziecko mogło samodzielnie z nich korzystać. Warto schłodzić je wcześniej w lodówce. Podobne zabiegi możemy również wykonywać gazą zanurzoną w zimnej wodzie.

Na ten najtrudniejszy czas możemy podawać dziecku posiłki o obniżonej temperaturze i gładszej niż zwykle konsystencji, będzie to zapobiegać dodatkowym podrażnieniom. Gdy pojawia się wysoka temperatura, możemy ją zbijać chłodnymi kompresami lub po konsultacji z lekarzem środkami przeciwbólowymi. W tej chwili dostępna jest w aptekach szeroka oferta żeli i środków farmakologicznych, które łagodzą przebieg ząbkowania. Pamiętajmy jednak zawsze o zapoznaniu się z ulotką i ewentualną konsultacją z lekarzem lub farmaceutą przed ich zastosowaniem.

Warto również pamiętać, jak ważne jest prawidłowe rozszerzanie diety w procesie prawidłowego wyrzynania się zębów. Wczesna stymulacja do gryzienia i obróbki twardych pokarmów ułatwia wybijanie się pierwszych zębów u niemowląt.

Co, jeśli dziecko nie ząbkuje?

Jeśli do pierwszego roku życia u dziecka nie pojawi się żaden ząb mleczny, warto udać się do stomatologa na konsultację. Podobnie gdy zęby pojawiają się w niestandardowej kolejności. Czasami może się okazać konieczne wykonanie zdjęcia rentgenowskiego, by sprawdzić, czy dziecko ma wszystkie zawiązki zębów. W skrajnych przypadkach potrzebna jest interwencja lekarza.

Potrzeba bliskości

Ostatni ważny aspekt, o którym nie wolno zapominać, to potrzebne wsparcie opiekuna. Ząbkujące dziecko potrzebuje szczególnie mocno bliskości rodzica, noszenia i przytulania. W znaczący sposób może to łagodzić przykre dolegliwości, które towarzyszą pojawieniu się pierwszych zębów.

...

Autor:

Anita Kowalewska-Łopatka, neurologopeda, specjalista wczesnej interwencji logopedycznej

Z wykształcenia filolog polski, z pasji i zamiłowania neurologopeda i specjalista wczesnej interwencji logopedycznej. Zawodowo zajmuje się wspieraniem rozwoju najmłodszych dzieci. Prywatnie żona, mama dwójki dzieci, w tym jednego z wyzwaniami rozwojowymi. W wolnym czasie, jeśli nie szuka nowości terapeutycznych, lubi gotować, oglądać seriale na popularnej platformie i podróżować. Marzy o kursie z metody Padovan, szalonej podróży na Bałkany i prowadzeniu małej kawiarni z domowymi wypiekami.